|
A READING FROM THE BOOK OF ACTS (6:8-8:2)
Stephen, full of grace and power, did great wonders and signs among the people. Then some of those who belonged to the synagogue of the Freedmen (as it was called), Cyrenians, Alexandrians, and others of those from Cilicia and Asia, stood up and argued with Stephen. But they could not withstand the wisdom and the Spirit with which he spoke. Then they secretly instigated some men to say, "We have heard him speak blasphemous words against Moses and God." They stirred up the people as well as the elders and the scribes; then they suddenly confronted him, seized him, and brought him before the council. They set up false witnesses who said, "This man never stops saying things against this holy place and the law; for we have heard him say that this Jesus of Nazareth will destroy this place and will change the customs that Moses handed on to us." And all who sat in the council looked intently at him, and they saw that his face was like the face of an angel.
Then the high priest asked him, "Are these things so?" And Stephen replied:
"Brothers and fathers, listen to me. The God of glory appeared to our ancestor Abraham when he was in Mesopotamia, before he lived in Haran, and said to him, 'Leave your country and your relatives and go to the land that I will show you.' Then he left the country of the Chaldeans and settled in Haran. After his father died, God had him move from there to this country in which you are now living. He did not give him any of it as a heritage, not even a foot's length, but promised to give it to him as his possession and to his descendants after him, even though he had no child. And God spoke in these terms, that his descendants would be resident aliens in a country belonging to others, who would enslave them and mistreat them during four hundred years. 'But I will judge the nation that they serve,' said God, 'and after that they shall come out and worship me in this place.' Then he gave him the covenant of circumcision. And so Abraham became the father of Isaac and circumcised him on the eighth day; and Isaac became the father of Jacob, and Jacob of the twelve patriarchs.
"The patriarchs, jealous of Joseph, sold him into Egypt; but God was with him, and rescued him from all his afflictions, and enabled him to win favor and to show wisdom when he stood before Pharaoh, king of Egypt, who appointed him ruler over Egypt and over all his household. Now there came a famine throughout Egypt and Canaan, and great suffering, and our ancestors could find no food. But when Jacob heard that there was grain in Egypt, he sent our ancestors there on their first visit. On the second visit Joseph made himself known to his brothers, and Joseph's family became known to Pharaoh. Then Joseph sent and invited his father Jacob and all his relatives to come to him, seventy-five in all; so Jacob went down to Egypt. He himself died there as well as our ancestors, and their bodies were brought back to Shechem and laid in the tomb that Abraham had bought for a sum of silver from the sons of Hamor in Shechem.
"But as the time drew near for the fulfillment of the promise that God had made to Abraham, our people in Egypt increased and multiplied until another king who had not known Joseph ruled over Egypt. He dealt craftily with our race and forced our ancestors to abandon their infants so that they would die. At this time Moses was born, and he was beautiful before God. For three months he was brought up in his father's house; and when he was abandoned, Pharaoh's daughter adopted him and brought him up as her own son. So Moses was instructed in all the wisdom of the Egyptians and was powerful in his words and deeds.
"When he was forty years old, it came into his heart to visit his relatives, the Israelites. When he saw one of them being wronged, he defended the oppressed man and avenged him by striking down the Egyptian. He supposed that his kinsfolk would understand that God through him was rescuing them, but they did not understand. The next day he came to some of them as they were quarreling and tried to reconcile them, saying, 'Men, you are brothers; why do you wrong each other?' But the man who was wronging his neighbor pushed Moses aside, saying, 'Who made you a ruler and a judge over us? Do you want to kill me as you killed the Egyptian yesterday?' When he heard this, Moses fled and became a resident alien in the land of Midian. There he became the father of two sons.
"Now when forty years had passed, an angel appeared to him in the wilderness of Mount Sinai, in the flame of a burning bush. When Moses saw it, he was amazed at the sight; and as he approached to look, there came the voice of the Lord: 'I am the God of your ancestors, the God of Abraham, Isaac, and Jacob.' Moses began to tremble and did not dare to look. Then the Lord said to him, 'Take off the sandals from your feet, for the place where you are standing is holy ground. I have surely seen the mistreatment of my people who are in Egypt and have heard their groaning, and I have come down to rescue them. Come now, I will send you to Egypt.'
"It was this Moses whom they rejected when they said, 'Who made you a ruler and a judge?' and whom God now sent as both ruler and liberator through the angel who appeared to him in the bush. He led them out, having performed wonders and signs in Egypt, at the Red Sea, and in the wilderness for forty years. This is the Moses who said to the Israelites, 'God will raise up a prophet for you from your own people as he raised me up.' He is the one who was in the congregation in the wilderness with the angel who spoke to him at Mount Sinai, and with our ancestors; and he received living oracles to give to us. Our ancestors were unwilling to obey him; instead, they pushed him aside, and in their hearts they turned back to Egypt, saying to Aaron, 'Make gods for us who will lead the way for us; as for this Moses who led us out from the land of Egypt, we do not know what has happened to him.' At that time they made a calf, offered a sacrifice to the idol, and reveled in the works of their hands. But God turned away from them and handed them over to worship the host of heaven, as it is written in the book of the prophets:
'Did you offer to me slain victims and sacrifices
forty years in the wilderness, O house of Israel?
No; you took along the tent of Moloch,
and the star of your god Rephan,
the images that you made to worship;
so I will remove you beyond Babylon.'
"Our ancestors had the tent of testimony in the wilderness, as God directed when he spoke to Moses, ordering him to make it according to the pattern he had seen. Our ancestors in turn brought it in with Joshua when they dispossessed the nations that God drove out before our ancestors. And it was there until the time of David, who found favor with God and asked that he might find a dwelling place for the house of Jacob. But it was Solomon who built a house for him. Yet the Most High does not dwell in houses made with human hands; as the prophet says,
'Heaven is my throne,
and the earth is my footstool.
What kind of house will you build for me, says the Lord,
or what is the place of my rest?
Did not my hand make all these things?'
"You stiff-necked people, uncircumcised in heart and ears, you are forever opposing the Holy Spirit, just as your ancestors used to do. Which of the prophets did your ancestors not persecute? They killed those who foretold the coming of the Righteous One, and now you have become his betrayers and murderers. You are the ones that received the law as ordained by angels, and yet you have not kept it."
When they heard these things, they became enraged and ground their teeth at Stephen. But filled with the Holy Spirit, he gazed into heaven and saw the glory of God and Jesus standing at the right hand of God. "Look," he said, "I see the heavens opened and the Son of Man standing at the right hand of God!" But they covered their ears, and with a loud shout all rushed together against him. Then they dragged him out of the city and began to stone him; and the witnesses laid their coats at the feet of a young man named Saul. While they were stoning Stephen, he prayed, "Lord Jesus, receive my spirit." Then he knelt down and cried out in a loud voice, "Lord, do not hold this sin against them." When he had said this, he died. And Saul approved of their killing him.
That day a severe persecution began against the church in Jerusalem, and all except the apostles were scattered throughout the countryside of Judea and Samaria. Devout men buried Stephen and made loud lamentation over him.
ԱՌԱՔԵԱԼՆԵՐՈՒ ԳՈՐԾԵՐԸ (6.8-8.2)
Ստեփանոս Աստուծոյ շնորհքով եւ զօրութեամբ լեցուն մարդ մըն էր, որ ժողովուրդին մէջ մեծամեծ հրաշքներ եւ նշաններ կը կատարէր ցոյց կու տար: Այդ իսկ պատճառով, Լիպիացիներու, Կիրենացիներու, Աղեքսանդրացիներու, Կիլիկեցիներու եւ Ասիացիներու ժողովարանէն կարգ մը Հրեաներ եկան Ստեփանոսի հետ վիճաբանելու: Սակայն չէին կրնար դէմ դնել անոր իմաստուն եւ Սուրբ Հոգիէն ներշնչուած խօսքերուն: Այն ատեն քանի մը հոգի կաշառեցին, որպէսզի անոնք վկայութիւն տան, ըսելով.- Անձամբ լսեցինք, որ այս մարդը Մովսէսի եւ Աստուծոյ դէմ հայհոյալից խօսքեր կ՚ընէր:
Այս ձեւով գրգռեցին ժողովուրդը, երէցները եւ Օրէնքի ուսուցիչները, եւ Ստեփանոսի վրայ յարձակելով՝ զայն բռնեցին Ատեան բերին: Ապա մէջտեղ բերին սուտ վկաները, որոնք կ՚ըսէին.- Այս մարդը անդադար հայհոյալից խօսքեր կ՚ընէ այս սրբավայրին եւ Աստուծոյ Օրէնքին դէմ: Անձամբ լսեցինք որ կ՚ըսէր՝ թէ Նազովրեցի Յիսուսը պիտի քանդէ այս տաճարը եւ պիտի փոխէ այն աւանդութիւնները որ Մովսէս մեզի տուաւ:
Ատեանին մէջ նստողները իրենց հայեացքը Ստեփանոսի դարձուցին եւ տեսան անոր դէմքը, որ հրեշտակի դէմքի կը նմանէր:
Քահանայապետը հարցուց Ստեփանոսի.- Իրա՞ւ են ըսուածները: Եւ անիկա պատասխանեց.- Եղբայրներ եւ հայրեր, մտի՛կ ըրէք ինծի: Երբ Աբրահամ, մեր հայրը, տակաւին Միջագետք կ՚ապրէր նախքան Խառան բնակիլը, Աստուած, որուն կը պատկանի փառքը, երեւցաւ անոր եւ ըսաւ. «Ե՛լ քու երկրէդ, ձգէ՛ քու ազգականներդ եւ եկուր բնակէ այնտեղ՝ որ ցոյց պիտի տամ քեզի»: Այն ատեն Աբրահամ Քաղդէացիներու երկրէն ելաւ եւ եկաւ Խառան բնակեցաւ. իսկ Աբրահամի հօր մահուընէն ետք, Աստուած զայն հոնկէ ալ հանեց եւ փոխադրեց այս երկիրը, ուր հիմա դուք կը բնակիք: Այս երկրին մէջ թիզ մը հող իսկ ժառանգութիւն չտուաւ Աբրահամի. խակայն այս երկիրը որպէս բնակավայր խոստացաւ տալ իրեն եւ իրմէ ետք իր սերունդին, երբ դեռ Աբրահամ զաւակ չունէր: Աստուած այսպէս ըսաւ.- «Քու սերունդդ պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ. պիտի ստրկացնեն եւ պիտի չարչարաեն զայն, չորս հարիւր տարի: Բայց ես ինքս պիտի դատեմ այն ազգը, որուն ստրուկ պիտի ըլլան անոնք,- կ՚ըսէ Աստուած,- որմէ ետք պիտի ելլեն հոնկէ եւ այստեղ պիտի գան զիս ոաշտելու համար»: Աստուած թլփատութեան պատուէրը տուաւ Աբրահամին, որպէս ուխտի նշան: Այնուհետեւ Աբրահամ Իսահակը ծնաւ եւ ութերորդ օրը զայն թլփատեց: Իսահակ Յակոբը ծնաւ եւ թլփատեց, եւ Յակոբ՝ տասներկու նահապետները:
Յովսէփի եղբայրները իրեն նախանձելով՝ զայն Եգիպտոս գացող կարաւանին ծախեցին: Սակայն Աստուած անոր հետ էր. զայն փրկեց բոլոր նեղութիւններէն, Եգիպտոսի թագաւորին՝ փառաւոնի աչքին զայն բարձրացուց իր իմաստութեամբ, եւ Եգիպտոսի ու փառաւոնի տան վրայ իշխան կարգեց: Ապա երաշտ եղաւ ամբողջ Եգիպտոսի եւ Քանաանի մէջ. սաստիկ սով տիրեց եւ մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ: Յակոբ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ուտելիք կարելի է ճարել, հոն ղրկեց իր զաւակները. ասիկա մեր հայրերուն առաջին այցելութիւնն էր Եգիպտոս: Երկրորդ անգամին, Յովսէփ ինքզինք յայտնեց իր եղբայրներուն, եւ փառաւոնը ճանչցաւ անոր ազգատոհմը: Յովսէփ մարդ ղրկեց եւ բերել տուաւ իր հայրը՝ Յակոբը եւ ամբողջ գերդաստանը, ընդամէնը եօթանասուն հինգ հոգի: Յակոբ Եգիպտոս իջաւ եւ հոն ալ վախճանեցաւ, թէ՛ ինք եւ թէ՛ մեր հայրերը, եւ բոլորին ալ մարմինները Սիւքեմ փոխադրուեցան եւ դրուեցան այն քարայրին մէջ, որ Աբրահամ Սիւքեմի մէջ դրամով գնեց Համորի որդիներէն:
Մեր ժողովուրդը աճեցաւ եւ բազմեցաւ Եգիպտոսի մէջ, մինչեւ մօտեցաւ այն ժամանակը, երբ Աստուած Աբրահամին տուած իր խոստումը պիտի կատարէր: Ապա Եգիպտոսի վրայ իշխեց արքայական ուրիշ տուն մը, որ Յովսէփի տան վայելած իրաւունքները չճանչցաւ: Նոր փարաւոնը մեր ազգին դէմ չարացաւ եւ մեր հայրերը չարչարեց՝ անոնց մանուկները գետը նետել տալով, որպէսզի մեռնին: Այդ ժամանակ էր որ ծնաւ Մովսէս, Աստուծոյ աչքին շնորհալի մանուկ մը, որ նախ երեք ամիս իր հօրը տունը մեծցաւ, իսկը երբ գետը նետեցին՝ փարաւոնին աղջիկը զայն գտաւ, որդեգրեց եւ մեծցուց: Մովսէս եգիպտական ամբողջ իմաստութեամբ կրթուեցաւ եւ ազդեցիկ եղաւ թէ՛ խօսքով եւ թէ՛ գործով: Երբ քառասուն տարիքը բոլորեց, որոշեց իր ազգակից Իսրայէլացիներուն վիճակով հետաքրքրուիլ: Եւ տեսնելով որ անոնցմէ մին կ՚անիրաւուի, զայրացաւ եւ անիրաւուածին վրէժը առաւ՝ սպաննելով Եգիպտացին: Կը խորհէր թէ իր ազգակիցները ասիկա իմանալով՝ պիտի հասկնան, թէ իր ձեռքով Աստուած պիտի փրկէ զիրենք. բայց անոնք չհասկցան: Յաջորդ օրը հանդիպեցաւ երկու ազգակիցներու, որոնք կը կռուէին, եւ փորձեց զանոնք հանշտեցնել, ըսելով. «Ով մարդիկ, իրարու եղբայրներ էք, ինչո՞ւ զիրար կ՚անիրաւէք»: Իսկ ան որ իր ընկերը կ՚անիրաւէր՝ մէկ կողմ հրեց զինք, պատասխանելով. «Ո՞վ քեզ մեր վրայ իշխան եւ դատաւոր կարգեց: Զի՞ս ալ սպաննել կ՚ուզես, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին»: Այս պատասխանին վրայ Մովսէս փախաւ եւ որպէս պանդուխտ ապրեցաւ Մադիամ կոչուած երկրին մէջ, ուր երկու մանչ զաւակ ունեցաւ:
Քառասուն տարիներ ետք, ահա Տիրոջ հրեշտակը իրեն երեւցաւ անապատին մէջ, Սինա լերան մօտիկը, բոցավառ մորենիի մը մէջէն: Մովսէս նախ զարմացաւ իր տեսածին վրայ. ապա երբ մօտեցաւ աւելի լաւ տեսնելու համար, Տիրոջ ձայնը ըսաւ. «Ես քու հայրերուդ Աստուածն եմ. Աբրահամի, Իսահակի եւ Յակոբի Աստուածը»: Մովսէս զարհուրած՝ չէր համարձակեր նայիլ: Տէրը անոր հրամայեց. «Կօշիկներդ ոտքերէդ հանէ՛, որովհետեւ այն հողը՝ որուն վրայ կը կանգնիս՝ սուրբ է: Տեսայ Եգիպտոսի մէջ իմ ժողովուրդիս չարչարանքները, լսեցի անոնց հեծութեան ձայնը եւ ահա իջայ որ փրկեմ զանոնք: Արդ, եկուր, քեզ Եգիպտոս պիտի ղրկեմ»:
Այսպէս, այն Մովսէսը որ մերժեցին, ըսելով՝ «Ո՞վ քեզ մեր վրայ իշխան եւ դատաւոր կարգեց», Աստուած զայն որպէս իշխան եւ փրկիչ ղրկեց այն հրեշտակին միջոցաւ, որ Մովսէսի երեւցաւ մորենիին մէջէն: Մովսէս Եգիպտոսէն հանեց մեր ժողովուրդը, նշաններ եւ հրաշքներ կատարելով թէ՛ Եգիպտոսի մէջ, թէ՛ Կարմիր Ծովէն անցքին եւ թէ՛ անապատին մէջ քառասուն տարիներու ընթացքին: Նոյն Մովսէսն էր որ Իսրայէլացիներուն ըսաւ. «Ձեր մէջէն Աստուած ինծի պէս մարգարէ մը պիտի հանէ, անոր մտիկ ըրէք»: Մովսէսն էր որ անապատին մէջ հաւաքուած մեր ժողովուրդին համար միջնորդութիւն կ՚ընէր մեր հայրերուն եւ հրեշտակին միջեւ, որ Սինա լերան վրայ անոր հետ խօսեցաւ: Ան էր որ Աստուծոյ կենսատու պատգամները տուաւ մեզի: Սակայն մեր հայրերը չուզեցին Մովսէսի հնազանդիլ, այլ՝ անտեսեցին զինք եւ սկսան Եգիպտոսը փնտռել: Ահարոնին ըսին. «Մեզի աստուածներ շինէ, որպէսզի մեզ առաջնորդեն. որովհետեւ չենք գիտեր թէ ինչ եղաւ այդ Մովսէսը, որ մեզ Եգիպտոսէն հանեց»: Նոյն այդ օրերուն հորթի կերպարանքով կուռք մը շինեցին, անոր զոհ մատուցանեցին եւ իրենց ձեռքով շինուած այդ կուռքով կ՚ուրախանային: Աստուած ալ երես դարձուց իրենցմէ եւ ձգեց որ երկնային մարմինները պաշտեն: Այդ է պատաճառը, որ մարգարէական գիրքը կ՚ըսէ.- «Ո՜վ Իսրայէլացիներ, միթէ անապատին մէջ քառասուն տարի ձեր զոհերն ու նուէրները ինծի՞ մատուցանեցիք: Մողոքի վրանը եւ Ռեմֆանի՝ աստղ-աստուծոյն պատկերները շինեցիք եւ անոնց երկրպագութիւն ըրիք: Այդ իսկ պատճառով ձեզ Բաբելոնէն ալ անդին պիտի աքսորեմ»:
Գալով Վկայութեան Խորանին, մեր հայրերը զայն անապատին մէջ շինեցին այնպէս՝ ինչպէս Մովսէսի հետ խօսող հրեշտակը պատուիրեց, եւ այն օրինակով՝ որ Մովսէսի ցոյց տրուեցաւ: Մեր հայրերը իրենց կարգին զայն ստացան իրենց հայրերէն եւ Յեսուի օրով իրենց հետ բերին այս երկիրը, որ գրաւեցին այն ազգերէն՝ որոնք Աստուծոյ օգնութեամբ դուրս քշուեցան մեր հայրերուն առջեւէն: Այսպէս, Վկայութեան Խորանը հասաւ մինչեւ Դաւիթի օրերը: Դաւիթ Աստուծոյ հաճութիւնը շահեցաւ եւ ուզեց յարմար վայր մը գտնել՝ Յակոբի Աստուծոյն տուն մը կանգնելու, եւ Սողոմոն այս տաճարը շինեց Աստուծոյ համար: Սակայն բարձրեալն Աստուած ձեռագործ տաճարներու մէջ չէ որ կը բնակի, ինչ որ մարգարէն ալ կ՚ըսէ.- «Երկինքն է իմ աթոռս, իսկ երկիրը՝ ոտքերուս պատուանդանը: Ի՞նչպիսի տուն պիտի շինէք ինծի համար,- կ՚ըսէ Տէրը,- կամ ո՞ւր պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրս. Չէ՞ որ այս բոլորը իմ ստեղծածներս են»:
Ի՜նչքան յամառ էք դուք, որ բնաւ չէք ղջար եւ Աստուծոյ կանչը չէք լսեր, եւ այսպէս միշտ Սուրբ Հոգիին կը հակառակիք, ինչպէս ձեր հայրերը կ՚ընէին անցեալին: Եղա՞ւ մարգարէ մը որ ձեր հայրերը չհալածեցին: Անոնք սպաննեցին բոլոր այն մարգարէները, որոնք կանուխէն պատմեցին Արդարին գալուն մասին. այն Արդարին, որ դուք ձեր ձեռքով մահուան դատապարտեցիք եւ սպաննեցիք: Կը պարծենաք որ հրեշտակներու ձեռքով ստացաք Օրէնքը, եւ սակայն բնաւ չկատարեցիք զայն:
Այս խօսքերը լսելով, ներկաները ներքնապէս զայրացան եւ սկսան իրենց ակռաները կրճտել անոր դէմ: Մինչ Ստեփանոս, Սուրբ Հոգիով լեցուած, աչքերը երկինք բարձրացուց եւ տեսաւ զԱստուած իր ամբողջ փառքով, ինչպէս նաեւ Յիսուսը՝ Աստուծոյ աջին կանգնած, եւ ըսաւ.- Ահա բացուած է երկինքը, եւ կը տեսնեմ Մարդու Որդին որ Աստուծոյ աջին կանգնած է:
Ատեան գտնուողները մեծ աղաղակ բարձրացուցին, գոցեցին իրենց ականջները եւ բոլորը միասին անոր վրայ յարձակեցան: Յետոյ զայն քաղաքէն դուրս հանելով՝ սկսան քարկոծել: Վկաները իրենց թիկնոցները կը յանձնէին երիտասարդի մը, որ Սօղոս կը կոչուէր: Մինչ անոնք կը քարկոծէին, Ստեփանոս այսպէս կ՚աղօթէր.- Տէ՜ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս:
Յետոյ ծունկի եկաւ եւ բարձրաձայն աղաղկեց.- Տէ՜ր, ներէ իրենց այս մեղքը: Եւ հազիւ ըսած՝ մահուամբ աչքերը փակեց: Ստեփանոսի քարկոծումը պահանջողներէն մէկն ալ Սօղոսն էր:
Նոյն օրը Երուսաղէմի եկեղեցւոյ դէմ մեծ հալածանք սկսաւ, որուն հետեւանքով՝ բացի առաքեալներէն բոլոր միւսները ցրուեցան Հրէաստանի եւ Սամարիայի գիւղերը: Իսկ քանի մը բարեպաշտներ Ստեփանոսի մարմինը տարին թաղեցին, մեծ կոծ ընելով անոր վրայ:
THE GOSPEL OF JESUS CHRIST ACCORDING TO JOHN (12.24-26)
Very truly, I tell you, unless a grain of wheat falls into the earth and dies, it remains just a single grain; but if it dies, it bears much fruit. Those who love their life lose it, and those who hate their life in this world will keep it for eternal life. Whoever serves me must follow me, and where I am, there will my servant be also. Whoever serves me, the Father will honor.
ՅԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՒԵՏԱՐԱՆԸ ԸՍՏ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍԻ (12.24-26)
Վստահ գիտցէք, որ եթէ ցորենի հատիկը հողին մէջ չիյնայ եւ չմեռնի, ինք որպէս առանձին հատիկ կը մնայ, իսկ եթէ մեռնի՝ բազմաթիւ հատիկներ կու տայ: Ով որ իր անձը կը սիրէ՝ կը կորսնցնէ զայն, իսկ ով որ իր անձը կ՚անտեսէ այս աշխարհի վրայ՝ զայն յաւիտենական կեանքին համար պահած կ՚ըլլայ: Ով որ ուզի ինծի ծառայել՝ պէտք է ինծի հետեւի, եւ ինծի ծառայողը պիտի ըլլայ հոն՝ ուր ես կը գտնուիմ: Եւ Հայրս պիտի պատուէ ինծի ծառայողը:
|
