|
Food Waste / דער שפּײַזאָפּפֿאַל
(September 29 = International Day of Awareness of Food Loss and Waste)
(דער 29סטער סעפּטעמבער = דער אינטערנאַציאָנאַלער טאָג פֿון אינפֿאָרמירונג וועגן שפּײַזאָפּפֿאַל)
שפּײַז קען גיין לאיבוד כאָטש מע וואָלט עס געקענט עסן. ווי אַזוי? נו, בײַם נישט אײַנקויפֿן מיט קאָפּ (נישט פּלאַנירן אין פֿאָרויס און אײַנקויפֿן צו פֿיל); בײַם איבערלאָזן עסן אין פֿרידזשידער ביז סע ווערט קאַליע; בײַם נעמען זיך גרויסע פּאָרציעס, דערנאָך אַרויסוואַרפֿן די שיריים; בײַם וואַרפֿן שפּײַזאָפּפֿאַל אין מיסט שטאָטס צו מאַכן דערפֿון קאָמפּאָסט. שפּײַזאָפּפֿאַל וואָס ווערט געשיקט אין מיסטפֿעלדער צעפֿאַלט זיך און גיט אַרויס מעטאַן, וואָס קען דערפֿירן צו געפֿערלעכע ענינים מיט דער סבֿיבֿה און אױסהאַלטעװדיקײט.
[ShPAYZ KEN GEYN LEÍBED KhOTSh ME VOLT ES GEKÉNT ESN. VI AZÓY? NU, BAM NIShT ÁYNKOYFN MIT KOP (NIShT PLANÍRN IN FORÓYS UN ÁYNKOYFN TSU FIL); BAM ÍBERLOZN ESN IN FRIDZhIDÉR BIZ SE VERT KÁLYE; BAM NÉMEN ZIKh GRÓYSE PÓRTSYES, DERNÓKh ARÓYSVARFN DI ShIRÁYEM; BAM VARFN ShPÁYZOPFAL IN MIST ShTOTS TSU MAKhN DERFÚN KOMPÓST. ShPÁYZOPFAL VOS VERT GEShÍKT IN MÍSTFELDER TSEFÁLT ZIKh UN GIT ARÓYS METÁN, VOS KEN DERFÍRN TSU GEFÉRLEKhE PROBLÉMEN MIT DER SVÍVE UN ÓYSHALTEVDIKEYT.]
Food can go to waste even though it would have been good to eat. How? Well, by not shopping smart (not planning ahead, then buying too much); leaving food in the fridge until it goes bad; taking large portions, then throwing away what remains; throwing leftovers in the garbage instead of turning it into compost. Food waste sent to landfills decomposes and generates methane, which can lead to major environmental and sustainability issues.
decompose: צעפֿאַלן ‹צעפֿױלן› זיך
[TSEFÁLN ‹TSEFÓYLN› ZIKh]
environment: די סבֿיבֿה, ־ות
[DI SVÍVE, -S]
first in, first out: ס׳ערשטע אַרײַן, ס׳ערשטע אַרויס
[S’ÉRShTE ARÁYN, S’ÉRShTE ARÓYS]
food waste: דער שפּײַזאָפּפֿאַל
[DER ShPÁYZOPFAL]
generate: גענערירן; פּראָדוצירן; אַרױסגעבן
[GENERÍRN; PRODUTSÍRN; ARÓYSGEBN]
go bad: קאַליע ווערן
[KÁLYE VERN]
go to waste: גײן חסר ‹לאיבוד›; גײן אין ניװעץ; פֿאַרפֿאַלן װערן
[GEYN KhÓSER ‹LEÍBED›; GEYN IN NÍVETS; FARFÁLN VERN]
landfill: דער מיסטפּלאַץ, ...פּלעצער; דאָס מיסטפֿעלד, ־ער
[DER MÍSTPLATS, ...PLETSER; DOS MÍSTFELD, -ER]
leftovers: שירײם; דאָס נעכטיקע עסן; שפּײַזרעשטלעך
[ShIRÁYEM; DOS NÉKhTIKE ESN; ShPÁYZREShTLEKh]
methane: דער מעטאַן
[DER METÁN]
shopping smart: ‹דאָס אײַנקויפֿן מיט קאָפּ ‹שׂכל
[DOS ÁYNKOYFN MIT KOP ‹SEYKhL›]
sustainability: די/דאָס אױסהאַלטעװדיקײט
[DI/DOS ÓYSHALTEVDIKEYT]
turning food waste into compost: דאָס מאַכן קאָמפּאָסט פֿון שפּײַזאָפּפֿאַל
[DOS MAKhN KOMPÓST FUN ShPÁYZOPFAL]
| 
